Een Mijter, een Tabbert en een Gouden Staf.
Het is even rustig op de kerkelijke agenda. Traditioneel staan er rond de zomervakantie even geen grote Christelijke feesten en daaruit voortvloeiende vrije dagen gepland. Maar hou even bij het lezen van deze tekst Kerst, Pasen, Hemelvaartsdag, Goede Vrijdag en Pinksteren in het achterhoofd, want de recente uitspraak van de rechter inzake de in 2013 gegeven toestemming van het Amsterdamse B&W over de begeleiding van Sinterklaas door een team van Zwarte Pieten zou naar de letter grotere gevolgen moeten krijgen. Zou je denken.
Sinterklaas is een eeuwenoude oerhollandse traditie, al bijna tweehonderd jaar vergezeld door Zwarte Piet, zijn donkere knecht met kroeshaar. Terecht dat onze donkere medemens zich daarin herkent. Verder is hij een beetje sullig, je zou zelfs kunnen zeggen beetje dom, maar altijd met een kwinkslag, want zoals in iedere sterke organisatie wordt ook iedere buitengewoon intelligente functie door Zwarte Pieten uitgevoerd: ik kan me goed voorstellen dat het medewerkersteam van Sinterklaas symbool heeft gestaan voor de opzet van organisaties als Amazon.com, Bol.com of het als een vuurvogel herrezen Wehkamp.nl. Het is nogal een klus die dat team van Zwarte Pieten jaarlijks weer klaren. En altijd weer precies op tijd en zonder te klagen. Logistiek helemaal op orde.
Als een in een kleurrijk narrenpakje gehezen, over daken klauterende, dansende, lachende, grappen en grollen makende clowneske en acrobatische donkere man met sterke communicatieve eigenschappen naar jong en oud verboden moet worden omdat hij doet denken aan de slachtoffers van de slavernij, is het dan niet beter om personaliseringen en vereringsmomenten van stichters en aanleiders tot menselijke misstand aan de kaak te stellen? Vereenzelvig ik mij met Sinterklaas?
U voelt ‘m al aankomen: Het geweldige, vakkundige topteam van Zwarte Pieten is wéér de klos, simpelweg omdat ze bruin zijn. Ditmaal naar het schavot begeleid door de mensen die zich in hem herkennen, als ik de aanklacht goed heb begrepen.
En helemaal niemand kijkt naar hun leider: de bisschop.
Deze oorspronkelijk in Turkije gestationeerde bisschoppelijke missionaris is nog altijd voorzien van belangrijke Katholieke herkenning: Een bisschoppelijke mijter. Een rood met paarse fluwelen tabbert (niet toevallig gekozen kleuren in de adventstijd) en een Gouden Staf. Met Christuskruizen op mijter en sjerp.
Ik laat aan de lezer om een oordeel te vellen over hoe de katholieke kerk zich vandaag de dag gedraagt, dat is nu niet terzake doende. Actualiteit is een traditie die bij rechterlijke uitspraak deels veroordeeld wordt omdat deze herinneringen oproept aan een dramatisch verleden.
Nu wil ik graag even met u terug in de tijd. Naar de tijd van missionarissen. Inquisitie. Ketterij, hekserij, kwakzalverij. Een tijd waarin de machtswellust en zucht naar wellust en ongeëvenaarde rijkdommen van de katholieke kerk tot mondiale omvang groeide en koste wat kost ieder dorp, stad, volk en ras op aarde dat gekend was tot volgeling dwong. En met succes, maar ook met alle gevolgen van dien. Niet jarenlang, maar inmiddels al meer dan tweeduizend jaar.
Dát is de historische context waar de rijkelijk met rood en paars fluweel, goud en edelstenen versierde Mijter, de Tabbert en de Gouden Staf van een bisschop in staat.
Nu we vanuit een menselijke beeldvorming de Zwarte Piet aan het veroordelen zijn, voel ik mij als niet-volgeling van Christus toch ook genoodzaakt om alle andere officiële feestdagen eens onder de loep te nemen. “Stille Nacht, Heilige Nacht” roept bij mij direct de associatie op van stilte voor een desastreuze storm. De ster van Bethlehem symbool voor schijnheiligheid. Met iedere feestdag die voortgekomen is uit een christelijk moment houden we het beeld van dat verleden in ere. Zeggen we eigenlijk: “De geleverde strijd was een goede zaak,” en “Die Inquisitie was zo slecht nog niet!”
Als we de uitspraak van de rechter op 3 juli jl. zouden volgen, dan vrees ik dat we geen andere keuze hebben dan al onze feestdagen, vrije dagen en vakanties waar menselijke drama uit het verleden aan kleven moeten opheffen. Gewoon omdat de mogelijkheid dat het verleden herinneringen oproept. Het feit dat het een breed gedragen maatschappelijke traditie betreft die diep in de cultuur is geworteld doet daarbij niet terzake.
Op basis van de recente rechterlijke uitspraak zullen we dus moeten beginnen met het ontmantelen van die nationale feestdagen. Dan kijken we daarna wel of de wekelijkse bijeenkomsten op de vrije zondag ook als clandestien veroordeeld moeten worden. Tegen wil en dank.