ZZP’er in de muziek: theorie en praktijk

Wie of wat bepaalt de prijs van een dirigent? Het is een vraag die al decennialang koor en dirigent bezighoudt, iedere dirigentenwisseling weer. Onlangs heb ik mij weer eens gewaagd aan een proefdirectie. Niet dat ik om een nieuw koor zit te springen, maar het ging om een koor dat bij mij om de hoek repeteert, ik zou er in 10 minuten heen kunnen wandelen. Een aantrekkelijke gedachte.

Nu ben ik iets meer op de hoogte van landelijke ontwikkelingen dan de gemiddelde dirigent. Als bestuurslid van Koornetwerk Nederland stellen we jaarlijks de dirigententarieven vast. Een advies weliswaar, maar wel gebaseerd op de gedachte dat een dirigent een professional is met expertise, verantwoordelijkheid en visie. Een vak dus dat je niet alleen voor jezelf serieus zou moeten nemen. Ook als koor draag je bij aan de kwaliteit van de Nederlandse koorwereld als je je dirigent als beroepsmusicus serieus neemt. Een verantwoordelijkheid die alleen werkt als je die gezamenlijk serieus neemt.

De proefdirectie verliep prima. Ik had een uur: inzingen, een stuk waarvan de noten bekend waren en een nieuw stuk om noten te studeren. Bij het inzingen werd al direct duidelijk dat ik de zangers veel te brengen had. Zowel vocaaltechnisch als op muzikaal niveau. De chemie over en weer was goed, het werd een zeer leerzaam uurtje.

Ik had de scheidend dirigent al eerder aan het werk gezien en ging er dus al vanuit dat de honorering een punt van onderhandeling zou worden… De volgende dag werd ik gebeld door de penningmeester. Himmelhoch jauchzend over mijn proefdirectie. “We moeten het allen nog even over de prijs hebben. Volgende week zijn er nog twee proefdirecties, maar we zijn nu al zó enthousiast…”

Ik had de dirigenttarieven van Koornetwerk Nederland er uiteraard nog even bijgehaald, maar realiseerde me dat het gat voor een professionele vergoeding veel te groot was. Hun honorering bleek echter zelfs maar op de helft te zitten. Er ging dus water bij de wijn, want dirigeren op loopafstand is nu eenmaal ook erg aantrekkelijk. Maar halvering van een gezonde honorering ging me echt té ver. Ik ging iets boven hun aanbod zitten, niet alleen omdat het met een minimale contributieverhoging opgevangen kon worden, maar ook omdat het echt als een kwaliteitsverbetering ervaren zou worden. “Daar komen we wel uit,” zei de penningmeester nog. Vanuit mijn commerciële achtergrond wist ik dus: er is onderhandelingsruimte.

Een week later werd ik gebeld: de penningmeester. “Een van de andere proefdirecties was ook heel prettig ervaren. Anders dan jij, maar die ander had de hoogte van de honorering van de huidige dirigent geaccepteerd, dus hebben we toch voor haar gekozen.”

Einde oefening, de praktijk wint. Het koor kun je dat natuurlijk niet kwalijk nemen. Die maken terecht gebruik van marktwerking. Bovendien vind ik mijn weg wel. Een vrouwenkoor zó dicht bij huis was ook eigenlijk wel een beetje een gemakskeuze…

Maar dat haalt het probleem niet weg: zolang professionele dirigenten zichzelf niet serieus nemen en zonder onderhandeling bereid blijven om als beroepskracht onderbetaald te worden, zal de branche hen ook nooit als beroepskracht gaan belonen. Helaas overzien veel collega’s de consequenties op de langere termijn niet.

Er is nog veel te doen binnen de beroepsgroep…

3 reacties

  1. Spijker op de kop Roy! Hetzelfde heb ik ook al meerdere malen ervaren. Er worden torenhoge eisen aan de dirigent gesteld, maar ervoor betalen wil men liever niet. Aan de andere kant ondermijnen wij zelf ons prachtige vak, omdat wij onszelf arm houden door:
    1. Niet te onderhandelen.
    2. Jezelf niet naar waarde in de markt zetten.
    3. Telkens onder de prijs van je conculega te duiken.
    Dat kan onze vakgenoten eigenlijk ook niet kwalijk genomen worden. Er wordt nl. nog steeds niets gedaan aan leren ondernemen op de conservatoria, behalve en niet verplicht applicatie cursusje; ondernemen doe je zo.
    Daarnaast ligt het ook aan de mentaliteit van de musici zelf; men is zó geobsedeerd door zijn prachtige vak, dat men alleen maar muziek wil maken, maar niet nadenkt hoe de rekeningen betaald moeten worden. Daar komt tevens bij, dat men vaak helemaal niet geïnteresseerd is in deze materie en het ondernemerschap gewoon niet wíl leren; “Ja zeg! Moet ik naast mijn studie uren ook nog eens een keertje leren hip ondernemen!” kreeg ik naast vele opmerkingen in dezelfde trant naar mijn hoofd gesmeten. Ik ben voor mijzelf allang tot de conclusie gekomen dat deze doelgroep, op een handje vol na, helemaal niet geholpen wil worden met het leren van artistiek ondernemerschap.

    1. Ja Rob, dat zou je kunnen denken, dat musici niet geholpen willen worden. Inderdaad uitgezonderd de cursisten van mijn trainingen en de zang studenten van Haags Conservatorium. Het idee is misschien dat er ‘hip’ ondernemerschap vereist wordt. De realiteit is, dat het heel motiverend is om te weten hoe je nou echt meer werk kunt genereren en dat commercieel denken in ons vak echt mag! Het is mijn uitdaging af te stemmen op wat musici nodig hebben als ondernemer en ze te helpen de noodzaak ervan te onderkennen. Niet voor niets heet mijn online marketimg training ‘Van musicus naar succesvol muzikaal ondernemer’. De pilot start in januari. Ik hoop veel feedback te krijgen. En ik begrijp ook dat musici zich op de eerste plaats musicus voelen. Daar zijn ze voor opgeleid. Er is wel een kentering op conservatoria wat betreft de aandacht die naar ondernemen als curriculum gaat, maar zoals veel veramderingen gaat het soms langzaam. Als coach en trainer een uitdaging ons steentje bij te dragen en als eerste uitvinden wat musici nodig hebben in deze tijd!

    2. Ik denk dat je conlusie maar ten dele terecht is. Ik ben zelf niet vies van een beetje ondernemersschap, maar ik realiseer me ook dat het een vak is waarvan niet iedere musicus zich heeft gerealiseerd dat dat is wat ze zijn als ze voor een zelfstandige positie kiezen zoals freelance of zzp. Dat betekent dat dus ook de hele santekraam er bij blijkt te komen zoals administratie, marketing. Ik ben er van overtuigd dat die groep die jij benoemd wel degeleijk “geholpen” wil worden, alleen weten ze vaak niet waar ze moeten beginnen of waar ze hulp kunnen halen.

      De vraag stellen op een van de relevante facebook-groepen voor professionals levert vaak al veel gratis advies op. Durf te vragen!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *